- Relatietherapeut opleiding
Strijd uit de relatie halen – Blog van Dr. Pieternel Dijkstra
Twee boze of ruziënde mensen voor je die samen iets te regelen hebben: ex-partners, familieleden, of compagnons. Veel hulpverleners gaan dit soort cliënten liever uit de weg. Begrijpelijk. De hoeveelheid stress die boze en ruziënde mensen met zich mee brengen is niet prettig.
Mediation of therapie?
Een mediator kan ruziënde partijen kalmeren, en de communicatie tussen hen in goede banen leiden zodat gezocht kan worden naar een oplossing. Dat kan volstaan. Maar wat als mensen in de toekomst met elkaar te maken houden? Bijvoorbeeld omdat ze samen kinderen hebben, familie van elkaar zijn, zakelijke belangen delen, en ga zo maar door. Dan volstaat mediation niet. Dit ene conflict is dan wel bijgelegd, maar alleen omdat er een mediator bij was. Vaak is er weinig wezenlijks veranderd in de onderlinge relatie. Er hoeft maar iets te gebeuren of de bom ontploft weer. Spanningen zijn nooit echt weggeweest. Nu kan het heel functioneel zijn om af en toe boos te zijn op iemand. Maar boos blijven is dat niet. De omgang blijft dan veel stress oproepen, waar ook andere mensen (zeker kinderen) onder kunnen lijden. Om het gevecht werkelijk te staken is er meer nodig en therapie kan daarbij helpen.
Vechten stoppen van binnenuit
Willen strijdende partijen het gevecht werkelijk staken en weer constructief met elkaar omgaan, dan vraagt dat bij beide een innerlijke verandering. Laat daar nu net het probleem liggen. Boze en vechtende mensen zijn niet gericht op hun innerlijk. Ze hebben juist een externe focus: de ander (ex-partner, werkgever, compagnon, etc) heeft ‘het’ gedaan, dat is de slechterik en die moet veranderen. Men staat amper stil bij het eigen aandeel. Illustratief zijn exen in een vechtscheiding. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat exen in een vechtscheiding veel meer boosheid, walging, minachting en woede ervaren jegens hun ex dan exen in de ‘gemiddelde’ scheiding. Men ervaart, in andere woorden, veel ‘harde’ emoties. Dat zijn emoties die op de ander gericht zijn en die ervoor zorgen dat je, doorgaans uit zelfbescherming, de ander afstoot. Daar komt bij dat exen in een vechtscheiding zich juist minder schuldig voelen, en minder verdrietig zijn. Laten dat nu juist zogenaamde ‘zachte’ emoties zijn die met jezelf te maken hebben en die een stuk zelfinzicht en kwetsbaarheid weerspiegelen.
Vicieuze cirkel
Door het uiten van harde emoties houden mensen elkaar gevangen in een externe focus: harde emoties van de één roepen harde emoties op bij de ander, of vermijding wat vaak nog meer olie op het vuur gooit. Er ontstaat een vicieuze cirkel. Nog het meest vervelende is dat vechtende partijen op die manier nooit aan rouwen toekomen. Want, achter die harde emoties zitten pijn en zachte emoties. Maar die voelen mensen niet omdat ze hun aandacht naar buiten richten. Het gevolg is dat mensen hun pijn niet verwerken en, net zoals de boosheid, met zich mee blijven slepen.
Focus ombuigen
De hulpverlener heeft de uitdaging om vechtende partijen te helpen hun externe focus om te buigen naar een interne. Samen met mijn collega Filippina van der Heide schreef ik een boek over hoe je dat kan doen: ‘Complexe scheiding: interventie uit derde generatie cognitieve gedragstherapie’. Zo bespreken we hoe je als therapeut harde emoties kan ombuigen naar zachte. Ook al kan dat voor mensen een pijnlijk proces zijn, je doet ze er een groot plezier mee. Ze kunnen hun pijn gaan verwerken. Durven mensen zichzelf (eindelijk) onder ogen te komen dan zien ze vaak ook beter hun eigen aandeel in de situatie. Erkenning van het eigen aandeel maakt persoonlijke groei mogelijk en maakt mensen milder richting de ander. Ook bespreken we technieken die mensen helpen minder reactief te worden: ook als de ander toch weer iets lulligs zegt, kan je kalm reageren. Dat maakt het mogelijk om te breken met oude communicatiepatronen. Pas als mensen zelf sterker zijn geworden – ze laten zich niet zomaar meer op de kast jagen, en kunnen kalm verwoorden wat ze willen en waar ze behoefte aan hebben – is een constructieve dialoog met elkaar weer mogelijk. De technieken die we in ons boek beschrijven zijn gebaseerd op Acceptance and Commitment Therapy en de Integrative Behavioral Couple Therapy, prachtige, moderne en evidence-based therapievormen. Ik wil iedereen aanmoedigen hiermee te experimenteren,
Meer lezen?
Dijkstra, P. & Van der Heide, F. (2023). Complexe scheidingen: interventie uit derde generatie cognitieve gedragstherapie. Berghauser Pont.
